معرفی بنای تاریخی ارگ گوگد

ارگ گوگد:

ارگ تاریخی گوگد دومین بنای بزرگ خشت و گلی ایران می باشد که در تاریخ و زمان، ساخت آن به حدود چهار قرن پیش نسبت داده می شود. تنها سند مکتوبی که از این بنا موجود است متعلق به یکصد و سی سال پیش می باشد و نشان می‌دهد نصف بنای ارگ توسط شخصی به نام علیخان به عنوان مهریه به همسرش واگذار شده است و از آن پس به عنوان ارگ علیخانی نامیده شده است.

ارگ گوگد و شهر گلپایگان در مسیر جاده اصلی تجاری دوران قدیم قرار داشتند. در شهر گلپایگان مناری به ارتفاع ۱۸ متر وجود دارد که در دوران گذشته شعله های فروزان آن در شب ها راهنمای کاروانیان بوده که به همین مناسبت به فانوس صحرا شهرت دارد. ارگ گوگد در زمان صلح به عنوان کاروانسرا مورد استفاده قرار می گرفته و با توجه به وضعیت و موقعیت خاص خود نسبت به کاروانسراهای مجاور محل استراحت کاروان تجار سرشناس و یا حاکمان و والی های سایر ایالات ایران بوده است. به گفته افراد مسن شهر گوگد، آقامحمد خان قاجار نیز در لشکر کشی های خود چند روزی را در این محل استراحت نموده است.

ارگ تاریخی گوگد در زمان جنگ و یا حمله اشرار به عنوان دژ نظامی مورد استفاده قرار می گرفته و در روی درب ورودی شمالی قسمتی به عنوان شاه نشین وجود داشته است که هم اکنون به عنوان سوئیت ویژه مورد استفاده قرار می گیرد و حوض آبی در این شاه نشین وجود دارد که هر زمان درب توسط مهاجمین آتش زده می شد، محافظین با تخلیه آب حوض، آتش را خاموش می کرده اند. همچنین سوراخ هایی روی دیوار های مرتفع وجود دارد که از آن به عنوان سیستم ایمنی هشدار دهنده استفاده می شد به این صورت که کبوتر هایی را در این سوراخ ها اسکان می دادند که شب ها با بی قراری و سروصدای این کبوتران متوجه ورود مهاجمین توسط قلاب و یا نردبان می شدند. از طرفی چاهی در قسمت جنوب شرقی ارگ وجود دارد که نشان می دهد برای روزهای مقاومت فکر آب آشامیدنی نیز بوده اند. در روی درب ورودی دو درکوب وجود دارد که بزرگتر را مرد کوب و کوچکتر را زن کوب می نامیده اند، که برعکس بقیه مناطق ایران زن کوب در سمت راست قرار می گرفته است. در ساختمان ارگ وجود زیر بنا در اطراف و فضای باز در وسط، همچنین وجود طبقات پایین و بالا نشان از معماری و کاروانسرایی دارد که بیانگر رعایت نظام طبقاتی در اجتماع آن روز می باشد. به این صورت که استر و استربانان در طبقه پایین و در مجاورت هم، بازرگانان و افراد شاخص در طبقات بالا مسکن می گزیده اند. این فضاها پس از بازسازی هم اینک به عنوان مهمانسرا با امکانات مدرن شامل سوئیت های زیبا با سرویس های بهداشتی، رستوران، چایخانه سنتی، فروشگاه و نمایشگاه صنایع دستی، سالن های مختلف و مجموعه ای از مکان های تاریخی و تفریحی مورد استفاده قرار گرفته و همه روزه پذیرای سیل گردشگران ایرانی و خارجی می باشد. 

و نیز میگویند: 

ارگ گوگد و شهر گلپایگان در مسیر جاده ابریشم که جاده اصلی تجاری دوران قدیم بوده قرار داشتند . این ارگ دومین بنای خشت و گلی ایران است که تاریخ ساخت آن به حدود چهار قرن پیش بر می گردد . تنها سند نوشته شده ای که از این بنا موجود است متعلق به حدود 130 سال پیش است که نشان می دهد نصف بنای ارگ توسط شخصی به نام علیخان به جای مهریه به همسرش واگذار شده است و از آن پس به نام ارگ علیخانی نامیده شده است .

ارگ گوگد در زمان صلح به عنوان کاروانسرا مورد استفاده قرار می گرفته است و حتی به گفته افراد مسن ، آقا محمد خان در زمان لشگر گشی خود چند روزی در این محل استراحت کرده است و با توجه به وضع و موقعیت ویژه ارگ نسبت به کاروانسراهای مجاور ، محل استراحت کاروان تججار سر شناس و یا فرمانروایان سایر استانهای ایران بوده است .
ارگ گوگد در زمان جنگ و حمله اشرار به عنوان دژ نظامی مورد استفاده قرار می گرفته و در بالای درب ورودی شمالی قسمتی به عنوان شاه نشین وجود داشته است که هم اکنون به عنوان سوئیت ویژه مورد استفاده قرار می گیرد و حوض آبی در این شاه نشین وجود داشت که هر زمان درب توسط دشمنان آتش زده می شد نگهبانان  با تخلیه آب حوض آتش را خاموش می کرده اند .









همچنین سوراخ هایی روی دیوارهای بلند وجود دارد که از آن به عنوان سیستم ایمنی هشدار دهنده استفاده می شد به این صورت که کبوترهایی را در این سوراخها اسکان می داده اند که شب ها با بی قراری و سر و صدای این کبوتران متوجه ورود مهاجمان توسط قلاب و یا نردبان می شدند .
در قسمت جنوب شرقی ارگ چاهی وجود دارد که نشان می دهد برای روزهای مقاومت فکر آب آشامیدنی نیز می شده است .

ارگ گوگد مربعی شکل است ، ضخامت پایه دیوار برج ها دو متر و 60 سانتیمتر ، ارتفاع دیوارهای آن بیش از 11 متر و قطر هر برج حدود 9 متر است . ارگ دارای یک درب ورودی و یک درب خروجی است که البته درب ها با توجه به نوع استفاده از قلعه ها تعبیه گردیده است . قلعه مرکزی ، با ویژگیهای یک بنای نسبتا بزرگ در وسط ساختمان که اطراف آن را ایوانهای بزرگی فراگرفته است .

درب ورودی در ضلع شرقی قرار دارد که بر روی آن دو درکوب وجود دارد که بزرگتر را مرد کوب و کوچکتر را زن کوب می نامیده اند که بر عکس همه مناطق ایران زن کوب در سمت راست قرار گرفته است .
به گفته افراد کهنسال منطقه درب ورودی اصلی چوبی ، میخ کوب و بزرگ  و درب خروجی که در ضلع غربی قرار داشته است ، سنگین و بسیار کوچک بوده که دیگر اثری از آن نیست .

برج که در اضلاع قلعه ساخته شده گرد و گنگره دار است و هر کدام دارای 4 کشیک خانه و غلام گرد می باشد که با پله های مدور بالای برج یعنی محل دیده بانی و کشیک سر بازان مرتبط می گردد . در هر کشیک خانه اتاقهای دیگر ساخته شده که محل استراحت و غذا خوردن و نگه داری اسلحه ها است .
در ساختمان ارگ وجود بنا در اطراف و فضای باز در وسط و همچنین وجود طبقات پایین و بالا نشان از معماری کاروانسرایی دارد که بیانگر رعایت نظام طبقاتی در اجتماع آن روز است به این صورت که چهار پایان و نگهبانان آنها ( استربانان ) در طبقه پایین و در مجاورت هم و بازرگانان و افراد شاخص در طبقات بالا مسکن می گزیده اند که این فضا ها پس از بازسازی هم اکنون به عنوان مهمانسرا استفاده می شود .